1. Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy obejmują:
- ocenę zdarzenia i udzielenie pomocy przedlekarskiej np.,
- usunięcie czynnika działającego na poszkodowanego,
- zabezpieczenie chorego przed możliwością dodatkowego urazu lub innego zagrożenia (np. wyniesienie poszkodowanego z miejsca działania czynników szkodliwych):
- sprawdzenie tętna,
- sprawdzenie oddechu oraz drożności dróg oddechowych,
- ocena stanu przytomności, ustalenie rodzaju urazu (rany, złamania itp.),
- wezwanie pomocy fachowej (lekarza, Pogotowia Ratunkowego itd.),
- zorganizowanie transportu poszkodowanego (jeśli nie ma możliwości szybkiego dotarcia do lekarza).
2. Zasady udzielania pomocy w niektórych stanach zagrożenia:
2.1 Zranienia
- usunąć z rany ciała obce (tylko widocznych i których usunięcie nie spowoduje dodatkowych szkód w ranie),
- zabezpieczyć rany przed zakażeniem przez oczyszczenie okolicy rany spirytusem w promieniu 4-5 cm, począwszy od brzegów rany na zewnątrz,
- w przypadku rany zanieczyszczonej – spłukać obficie 3% roztworem wody utlenionej,
- miejsce zranione przykryć wyjałowioną gazą i nałożyć na nią ligninę lub watę,
- opatrunek umocować bandażem , przylepcem, chustą trójkątną – w zależności od wielkości zranienia.
2.2 Krwotoki
Upływ krwi z tętnic zatrzymuje się doraźnie przez ucisk palcami krwawiącego naczynia:
- tętnicę przyciska się do kości powyżej miejsca zranienia, a przy krwotokach z tętnicy szyjnej i skroniowej poniżej miejsca zranienia,
- przy krwotoku z rany na kończynie, koniecznie unieść ją do góry,
- ucisnąć należy silnie kciukiem , czterema palcami lub pięścią,
Przy krwawieniu innego rodzaju miejsce zranione przykryć wyjałowioną gazą i nałożyć na nią ligninę lub watę, gdy jest taka potrzeba:
- doraźnie zatrzymać krwawienie (ucisk palcami),
- położyć opatrunek z jałowej gazy (kilkakrotnie złożony),
- mocno zabandażować.
Przy podejrzeniu krwotoku wewnętrznego jak najszybciej przekazać poszkodowanego w ręce lekarza.
2.3 Złamania kości kończyny
Unieruchomić kończynę w ten sposób, aby unieruchomienie obejmowało dwa sąsiadujące ze złamaniem stawy. Zapewnić transport poszkodowanego do szpitala. Przy złamaniu otwartym, przed unieruchomieniem, na ranę założyć jałowy opatrunek i zabandażować. Nie usuwać odłamków kości, nie prostować kończyny.
2.4 Oparzenie cieplne
- I stopień – zaczerwienienie skóry. Chłodzić skórę pod zimną wodą przez około 10-15min. Delikatnie namoczyć spirytusem. Założyć delikatny opatrunek jałowy.
- II stopień – pęcherze. Chłodzić skórę pod zimną wodą przez około 10-15min. Delikatnie namoczyć spirytusem, założyć luźny jałowy opatrunek. Nie przekłuwać pęcherzy. Przewieźć poszkodowanego do szpitala.
- III stopień – pęcherze i rany. Natychmiast wezwać lekarza z podaniem informacji o stopniu oparzenia. Na rany założyć tylko luźne opatrunki jałowe.
Uwaga, przy żadnych z oparzeń nie zdejmować ubrania, winno ono być rozcinane tak, aby nie powodować dodatkowych urazów skóry.
2.5 Odmrożenia
Uszkodzone miejscowym działaniem zimna tkanki miękkie należy:
- stopniowo ogrzać (przy I stopniu odmrożenia – zblednięcie i zdrętwienie odmrożonej części ciała, pieczenie skóry),
- nałożyć na nie jałowy opatrunek, podać środki przeciwbólowe, przewieźć chorego do szpitala (przy II i III stopniu odmrożenia – oprócz sino-czerwonego zabarwienia skóry pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym).
Przy wszystkich stopniach odmrożenia podawać ciepłe płyny do picia.
2.6 Omdlenie
Zawroty głowy, szum w uszach, duszność – rozluźnić odzież, poszkodowanego posadzić przytrzymując i głowę schylić jak najniżej do nóg. Potrzymać chwilę i powtórzyć czynności aż do przyjścia poszkodowanego do siebie. Po odzyskaniu przytomności ułożyć w pozycji bezpiecznej. Nieprzytomnemu nie podawać nic do picia. Wezwać lekarza.
2.7 Wypadki przy pracy ze związkami chemicznymi
Przy zatruciach drogą pokarmową:
- usunąć truciznę z żołądka przez spowodowanie wymiotów (drażnienie palcami tylnej ściany gardła lub podanie do wypicia szklanki bardzo słonej wody),
- podać odtrutkę, gdy takie wskazania wynikają z karty charakterystyki,
- ponownie spowodować wymioty.
Przy kontakcie przez skórę:
- zmyć skórę strumieniem wody (ok. 10-15min.) dbając o to , aby strumień wody ze spłukaną trucizną nie skaził zdrowych części (gdy jest taka konieczność rozebrać poszkodowanego).
Przy skażeniu oczu:
- przemyć oczy dużą ilością wody (przy odwiniętych powiekach) przez co najmniej 10-15 minut.